Người
Việt thích làm thơ . Thơ về tình yêu thì rất nhiều , những loại thơ
khác như thơ Đạo , thơ nhớ quê hương , thơ về cuộc đời , thơ vịnh cảnh …
chiếm phần còn lại . Riêng loại thơ hào khí về tình quê hương , dân tộc
thì lại lưa thưa không được bao nhiêu bài . Hôm nay , VT xin giới thiệu
với Bạn Đọc những áng thơ hào khí tràn đầy tình quê hương của dòng
giống Lạc Hồng . Hơn 4000 năm văn hiến , biết bao nhiêu trang sử đấu
tranh , tràn đầy huyết lệ , nhưng rồi đây , mấy mươi năm nữa , tương lai
nước Việt sẽ ra sao với giặc Tàu phía Bắc và những tay sai của chúng
đang thực hành kế hoạch xâm lăng … Có mấy ai nghĩ đến những tiền nhân đã
anh dũng chiến đấu chống giặc ngoại xâm bảo vệ từng tấc đất quê hương ,
mà thấy hổ thẹn trong lòng chăng ?
01 – Trước hết , mình xin giới thiệu bài thơ tứ tuyệt tuyên ngôn độc lập của vị Danh Tướng bách chiến bách thắng Lý Thường Kiệt .
Nam quốc sơn hà
Nam quốc sơn hà nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm ?
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư !
Dịch nghĩa : ( thivien.net )
Núi sông nước Nam thì vua Nam ở ,
Cương giới đã ghi rành rành ở trong sách trời .
Cớ sao lũ giặc bạo ngược kia dám tới xâm phạm ?
Chúng bay hãy chờ xem , thế nào cũng chuốc lấy bại vong .
02 – Kế tiếp là một áng thơ văn
thiên cổ kiệt tác khá dài , đóng góp rất lớn , tương đương với bao đạo
hùng binh , trong việc giữ gìn bờ cõi nước Việt chống lại giặc Tàu đang
xâm lăng nước Việt vào thời nhà Trần . Áng thơ văn bất hủ này , giá trị
thiệt không thua gì truyện Kiều . Ở viện bảo tàng bên Nhật , còn có khắc
in nguyên văn tiếng Hán bản Hịch Tướng Sĩ của Đức Thánh Trần .
Mỗi khi mình đọc lại , nghe như mạch máu sôi trào , trong lòng đầy cảm
khái . Bài Hịch này , Hưng Đạo Vương viết để truyền dạy các tướng sĩ
dưới quyền , kêu gọi lòng yêu nước , yêu nhà , tinh thần trách nhiệm của
đấng nam nhi … Xin trích dẫn vài đoạn :
Tiền của dẫu lắm không mua được đầu
giặc ; chó săn tuy hay không đuổi được quân thù . Chén rượu ngọt ngon
không làm giặc say chết ; giọng hát réo rắt không làm giặc điếc tai .
Lúc bấy giờ Chúa Tôi nhà ta đều bị bắt , đau xót biết chừng nào ! Chẳng
những thái ấp của ta không còn mà bổng lộc các ngươi cũng thuộc về tay
kẻ khác ; chẳng những gia quyến của ta bị đuổi mà vợ con các ngươi cũng
bị kẻ khác bắt đi ; chẳng những xã tắc tổ tông ta bị kẻ khác giày xéo mà
phần mộ Cha Ông các ngươi cũng bị kẻ khác bới đào ; chẳng những thân ta
kiếp này chịu nhục đến trăm năm sau tiếng nhơ khôn rửa , tên xấu còn
lưu , mà gia thanh các ngươi cũng không khỏi mang danh là tướng bại
trận . Lúc bấy giờ , dẫu các ngươi muốn vui chơi thoả thích , phỏng có
được chăng ?”
Phải huấn luyện quân sĩ , tập dượt cung
tên , khiến cho ai nấy đều giỏi như Bàng Mông , mọi người đều tài như
Hậu Nghệ , có thể bêu đầu Hốt Tất Liệt dưới cửa khuyết , làm rữa thịt
Vân Nam Vương ở Cảo Nhai . Như thế chẳng những thái ấp của ta mãi mãi
vững bền mà bổng lộc các ngươi cũng suốt đời tận hưởng ; chẳng những gia
thuộc ta được ấm êm giường nệm , mà vợ con các ngươi cũng trăm tuổi sum
vầy ; chẳng những tông miếu ta được hương khói nghìn thu mà tổ tiên các
ngươi cũng được bốn mùa thờ cúng ; chẳng những thân ta kiếp này thoả
chí , mà đến các ngươi , trăm đời sau còn để tiếng thơm ; chẳng những
thuỵ hiệu ta không hề mai một , mà tên họ các ngươi cũng sử sách lưu
truyền . Lúc bấy giờ , dẫu các ngươi không muốn vui chơi , phỏng có được
không ?
03 – Cũng trong thời Trần , đã lưu lại câu nói bất hủ của danh tướng Trần Bình Trọng khi bị giặc Tàu bắt và dụ dỗ đầu hàng : Ta thà làm quỷ nước Nam , chứ không thèm làm vương đất Bắc !
04 – Vị Danh Tướng Phạm Ngũ Lão ,
Con Rể của Đức Thánh Trần , cũng để lại cho hậu thế một bài thơ thất
ngôn tứ tuyệt đầy hào khí tình yêu quê hương và chí nam nhi :
Thuật Hoài
Hoành sóc giang sơn kháp kỷ thu ,
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu .
Nam nhi vị liễu công danh trái ,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu
Bản dịch tiếng Việt :
Thuật hoài ( Tỏ Lòng )
Múa giáo non sông trải mấy thu
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu .
Công danh nam tử còn vương nợ ,
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu ( 1 )
( Bùi Văn Nguyên dịch )
( 1 ) Gia Cát Lượng , Quân Sư của Lưu Huyền Đức thời Tam Quốc bên Tàu .
05 – Trong thời Lê , thì nổi tiếng nhất là bài Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi . Hai câu thơ Hào kiệt như sao buổi sớm , nhân tài như lá mùa Thu
là từ áng thơ này . Đây là một bài thông cáo thiên hạ , Nguyễn Trãi
viết thay Vua Lê Lợi , kể về sự 10 năm kháng chiến chống Minh và tuyên
bố độc lập của nước Việt , thoát khỏi sự đô hộ của giặc Tàu .
06 – Tiếp theo , xin giới thiệu bài Cảm Hoài của Đặng Dung
Cảm hoài
Thế sự du du nại lão hà ?
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca
Thời lai đồ điếu thành công dị ,
Vận khứ anh hùng ẩm hận đa .
Trí chủ hữu hoài phù địa trục ,
Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà .
Quốc thù vị báo đầu tiên bạch ,
Kỷ độ Long Tuyền đới nguyệt ma .
Dịch nghĩa : trích từ wikipedia
Việc đời dằng dặc mà ta đã già , biết làm thế nào ?
Trời đất mênh mông đắm trong cuộc rượu hát ca .
Khi gặp thời , người làm nghề hàng thịt , kẻ câu cá cũng dễ thành công ,
Lúc lỡ vận , bậc anh hùng đành phải nuốt hận nhiều .
Giúp chúa , những mong xoay trục đất lại ,
Rửa vũ khí không có lối kéo tuột sông Ngân xuống .
Thù nước chưa trả được mà mái tóc đã bạc sớm ,
Bao phen mang gươm báu mài dưới bóng trăng .
Bản dịch của Phan Kế Bính
Việc đời bối rối tuổi già vay ,
Trời đất vô cùng một cuộc say .
Bần tiện gặp thời lên cũng dễ ,
Anh hùng lỡ bước ngẫm càng cay .
Vai khiêng trái đất mong phò Chúa ,
Giáp gột sông trời khó vạch mây .
Thù trả chưa xong đầu đã bạc ,
Gươm mài bóng nguyệt biết bao rày .
Nói đến các bậc anh hùng nãy giờ , mà chưa
nói đến những bậc cân quắc anh thư . Nước Việt mình có ai lại không
biết đến Hai Bà Trưng và Bà Triệu . Không nói đến lịch sử Việt Nam , mà
nói rộng ra lịch sử Thế Giới , mình nghĩ rằng cũng chẳng có những bậc
anh thư nào anh hùng hơn những vị liệt nữ của nước Việt ta . Bên Pháp
nổi tiếng nhất là Joan of Arc , nhưng lại bị ngay người nước của họ phản
bội đem Bà đi đốt sống . Chẳng như người Việt chúng ta rất kính ngưỡng
những bậc anh thư đã hy sinh giành độc lập cho quê hương .
07 – Bà Triệu với câu nói hào khí bất hủ : Tôi
muốn cưỡi cơn gió mạnh , đạp luồng sóng dữ , chém cá kình ở Biển Đông ,
đánh đuổi quân Ngô giành lại giang sơn , cởi ách nô lệ , chứ không chịu
khom lưng làm tỳ thiếp người !
Sau đây là những áng thơ ca ngợi Bà Triệu ▼
08 – Vịnh Bà Triệu
Mê Linh khuất bóng, gái còn ai?
Bà Triệu nhà ta cũng đáng tài
Vùng vẫy non sông ba thước vú
Xông pha tên đạn một đầu voi
Duyên trần chẳng chút tơ vương mối
Nợ nước riêng mình gánh nặng vai
Thua được cũng cho Ngô biết mặt
Lam Sơn còn có gái tài trai
Tản Đà ( An Nam Tạp Chí 1932 )
Nguồn : Tản Đà toàn tập – Tập I , NXB Văn Học , 2002
Kiếm tìm trên mạng những bài thơ ca ngợi
Bà Triệu , thấy bài thơ sau đây của Thi Sĩ Trần Bảo Kim Thư rất hay .
Với VT thì trang trọng hơn bài của thi sĩ Tản Đà , xin mời đọc :
09 – Bà Triệu
Trí mưu há dễ kém râu mày
Dũng lược hơn người, thử vận xoay,
Muốn chém cá kình, đè sóng dữ ,
Chẳng làm tỳ thiếp, sống nhờ ai,
Múa gươm, xông trận như thần tướng,
Cồng đánh, voi gầm tựa sấm oai,
Hai mấy mùa Xuân đời thoáng chốc
Ngàn năm hậu thế miếu đền xây.
Trần Bảo Kim Thư 2016
Thơ về Hai Bà Trưng , mình xin giới thiệu
một áng thơ kiệt tác của Nữ Sĩ Ngân Giang . Có nghe người nhà kể lại
khi thi sĩ Đông Hồ ngâm đến câu trên bục giảng Chàng ơi , điện ngọc bơ vơ quá … thì cảm xúc nghẹn ngào mà qua đời ( Trang wikipedia tiếng Việt về Đông Hồ cũng có nhắc đến giai thoại này ) .
10 – Trưng Nữ Vương
Thù hận đôi lần chau khoé hạnh
Một trời loáng thoáng bóng sao rơi
Dồn sương vó ngựa xa non thẳm
Gạt gió chim bằng vượt dặm khơi
Ngang dọc non sông đuờng kiếm mã
Huy hoàng cung điện nếp cân đai
Bốn phương gió bão dồn chân ngựa
Tám nẻo mưa ngàn táp đoá mai
Máu đỏ cốt xong thù vạn cổ
Ngai vàng đâu tính chuyện tương lai
Hồn người chín suối cười an ủi
Lệ nến năm canh rỏ ngậm ngùi
Lạc tướng quên đâu lời tuyết hận
Non hồng quét sạch bụi trần ai
Cờ tang điểm tướng nghiêm hàng trận
Gót ngọc gieo hoa ngát mấy trời …
Ải Bắc Quân thù kinh vó ngựa
Giáp vàng khăn trở lạnh đầu voi
Chàng ơi , điện ngọc bơ vơ quá ,
Trăng chếch ngôi trời bóng lẻ soi
Ngân Giang – 1939
11 – Những bài thơ vịnh những bậc anh hùng , anh thư cũng nhiều người làm . Nhưng chưa có bài thơ nào đặc biệt như bài Trả Ta Sông Núi
của thi hào Vũ Hoàng Chương . Áng thơ này gom bao nhiêu trang sử Việt
oai hùng vào một bài , lời thơ hào khí ngút trời , đối giặc thù sắc như
đao kiếm . Bài thơ này gồm 120 câu , xin trích dẫn vài đoạn :
Cờ báo phục Hai Bà khởi nghĩa
Ðuổi quân thù , xưng đế một phương .
Long Biên sấm dậy sa trường
Ba thu xã tắc , miếu đường uy nghi ,
Xót nòi giống , quản chi bồ liễu .
Dòng Cẩm Khê còn réo tinh anh
Một phen sông núi tranh giành
Má hồng ghi dấu sử xanh đời đời .
Bể dâu mấy cuộc đổi dời
Lòng trăm họ vẫn dầu sôi bừng bừng
Mai Hắc Ðế , Phùng Hưng , Bố Cái ,
Liều thế cô dằng lại biên cương
Ðầu voi , Lệ Hải Bà Vương ( chú thích : Bà Triệu ) ,
Dù khi chiến tử vẫn gươm anh hào
Tinh thần độc lập nêu cao
Sài lang kia , núi sông nào của ngươi ?
Núi sông ấy của người dân Việt
…
Ôi Việt sử là tranh đấu sử
Trước đến sau cầm cự nào ngơi
Tinh thần độc lập sáng ngời
Bao người ngã , lại bao người đứng lên
…
Trả núi sông ta ! lời dĩ vãng !
Thiên thu còn vọng đến tương lai
Trả ta sông núi ! câu hùng tráng !
Là súng là gươm giữ đất đai
Trông lên cao ngất phương trời
Hồn thiêng liệt sĩ bừng tươi sắc cờ .
Sau hết , mình cũng xin góp một bài thơ
cảm khái về những trang sử Việt , và lòng kính ngưỡng những bậc anh
thư , anh hùng nước Việt của một thời xa xưa .
Anh Khí Nghìn Thu
Ôn trang sử Việt chiều mưa
Trống Mê Linh tự ngàn xưa vọng về …
Sử Việt lẫy lừng trang vẻ vang
Anh hùng , liệt nữ , nợ giang san .
Kình ngư lướt sóng gìn sông núi
Bạch tượng dẫn binh dẹp bạo tàn
Gò Ðống , lửa bùng cơn địa chấn ,
Sông Ðằng , máu rửa hận xâm lăng .
Dư đồ từng tấc , Hồn Dân Tộc ,
Anh khí nghìn thu rạng nước Nam .
Vương Thanh 2018/03/24
