Cô Gái Gặt Lúa Một Mình

Tác giả: Trần Đức Phổ & William Wordsworth

1. DẪN

William Wordsworth (1770-1850) là một thi hào người Ăng-lê, thi sĩ tiêu biểu của chủ nghĩa lãng mạn thời kỳ sơ khai. Theo Wikipedia, ông cùng với Samuel Taylor Coleridge, đã giúp khởi động Thời đại Lãng mạn trong văn học Anh với ấn phẩm chung Những bản ballad trữ tình (1798). Bài “The Solitary Reaper” được ông viết ngày 5 tháng 11 năm 1805. Đây là tác phẩm tiêu biểu thể hiện cảm giác cô đơn, điều mà người ta thường thấy trong nhiều tác phẩm khác của ông. Bài thơ này độc đáo ở chỗ không những sự cô độc là hình ảnh của cô gái trong tác phẩm mà còn là chính bản thân của tác giả ở ngoài đơi. Cô gái cắt lúa của William Wordsworth làm ta chợt nhớ đến chị gánh lúa của Hàn Mặc Tử:
“Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?” – Mùa Xuân Chín
Cả hai đều lam lũ và cả hai đều cô đơn như nhau.
.

2. THƠ

THE SOLITARY REAPER
By William Wordsworth

Behold her, single in the field,
Yon solitary Highland Lass!
Reaping and singing by herself;
Stop here, or gently pass!
Alone she cuts and binds the grain,
And sings a melancholy strain;
O listen! for the Vale profound
Is overflowing with the sound.

No Nightingale did ever chaunt
More welcome notes to weary bands
Of travellers in some shady haunt,
Among Arabian sands:
A voice so thrilling ne’er was heard
In spring-time from the Cuckoo-bird,
Breaking the silence of the seas
Among the farthest Hebrides.

Will no one tell me what she sings?–
Perhaps the plaintive numbers flow
For old, unhappy, far-off things,
And battles long ago:
Or is it some more humble lay,
Familiar matter of to-day?
Some natural sorrow, loss, or pain,
That has been, and may be again?

Whate’er the theme, the Maiden sang
As if her song could have no ending;
I saw her singing at her work,
And o’er the sickle bending;–
I listened, motionless and still;
And, as I mounted up the hill,
The music in my heart I bore,
Long after it was heard no more.
.

3. PHỎNG DỊCH

CÔ GÁI GẶT LÚA MỘT MÌNH
Phỏng dịch: Trần Đức Phổ

Kìa cô gái, một mình trên đồng vắng
Nàng Tấm cô đơn ở chốn vùng cao
Đang gặt lúa và một mình ca hát
Dừng chân đây, bước chầm chậm đi nào!
Mình cô cắt, rồi bó từng lượm lúa
Và hát bài sầu khổ sự cần lao
Ôi lắng nghe! Điệu dân ca rất rõ
Đang vang ngân với âm hưởng ngọt ngào

Chim sơn ca e rằng thua đứt
Thêm lời chào nhóm khách lạ phương xa
Rất mỏi mệt, trong dăm ba bóng mát
Trên vùng đồi cát vắng hoang vu:
Giọng thánh thót chưa bao giờ nghe được
Lúc mùa xuân từ tổ lũ chim cu
Phá tĩnh lặng nơi vùng biển cả
Thuộc Hebrids một cõi xa mù

Sẽ chẳng ai cho tôi biết những gì cô hát?–
Có lẽ là những ai oán tuôn trào
Những điều bất hạnh, việc xưa, chuyện cũ
Chiến trận xa lơ xa lắc thuở nào
Hoặc những điều của hôm nay khiêm tốn
Việc xảy ra quen thuộc mỗi ngày
Những đau thương, mất mát, đắng cay
Từng trải qua hoặc sẽ còn tái diễn

Bất cứ chủ đề gì cô gái hát
Dường như bài ca chẳng tận cùng
Tôi thấy cô vừa làm vừa hát
Cái liềm uốn cong
Tôi lắng nghe, bất động, lặng im
Và đi lên ngọn đồi
Âm nhạc trong trái tim tôi trỗi dậy
Rất lâu sau mới không còn nghe thấy.

20/4/2023