Lan Man Về Chuyện Ngôi Nhà Cũ

Loài chim có tổ. Loài người có mái nhà. Đó là những nơi tượng trưng cho tình thương yêu, sự ấm êm, đùm bọc lẫn nhau. Bất cứ kẻ nào khi xa quê cũng đều nhớ nhà. Mái nhà là hình ảnh cụ thể của một gia đình. Làm người đáng thương nhất là những kẻ vô gia cư, hoặc là những kẻ có nhà mà vì bất cứ lý do nào đó không thể về được. Nhưng càng buồn hơn sau nhiều năm biệt xứ mà khi trở lại không thấy bóng dáng của ngôi nhà xưa đâu, một mảnh ngói, một thanh gỗ mái rui cũng không còn. Danh sĩ Nguyễn Phu Tiên, một nhà Nho sống cách nay trên hai trăm năm đã từng bàng hoàng thốt lên khi về quê, ông không còn trông thấy ngôi nhà thân yêu của mình như thế này:

“Hận bất đắc quy quy hựu hận,
Lan ban song lệ mộ thiên dư.”

Trang Thi Viện dịch nghĩa:
“Hận không được trở về, trở về lại càng thêm hận,
Hai hàng lệ tuôn, hoa mắt nhìn trời tối đã lâu.”

Hai mươi năm trước, tôi có về Việt Nam xây một căn nhà, dự định sau này về hưu sẽ trở lại quê hương vui thú điền viên. Căn nhà được xây trên mảnh đất của tổ tiên tôi để lại, nhưng vì mẹ tôi đã già nên giấy tờ san tên sang cho vợ chồng thằng em tôi.

Một năm trước thằng em tôi bạo bệnh qua đời. Em tôi vừa mất đúng một tháng con em dâu đã kêu xe ủi về  cào bằng căn nhà của chúng tôi. Mặc dù, tôi không tiếc ngôi nhà cũ, cũng chẳng thống hận kẻ cào nhà, vì thật ra tôi cũng không về ở được. Tôi cũng không thể mua bán gì, vì đó là đất vườn của ông bà, giấy tờ chủ quyên thuộc về con em dâu. Dù nhà bị cào tôi cũng không nói tiếng nào. Khi con gái tôi về thăm bà nội, không thấy mái nhà xưa nên nó vô cùng xúc động và đã gọi điện nói chuyện cùng tôi. Tôi đồng cảm với tâm trạng của con gái nên sáng tác bài Đâu Mái Nhà Xưa để ghi lại một nỗi niềm cảm xúc chứ không có mục đích oán trách gì ai. Bài thơ ấy đã bị mấy đứa cháu, con của thằng em tôi lên tiếng đả kích, chửi rủa tôi không tiếc lời. Nay tôi viết bài này kính mời chư vị quân tử  đọc lại bài thơ của cụ Nguyễn Phu Tiên để hiểu thêm tâm trạng của tôi và con gái tôi.
.
Nguyên tác chữ Hán. Trang Thi Viện phiên âm:
QUY CỐ VIÊN KỲ 1

Sinh hoàn kim nhật đáo hương lư,
Phong cảnh thê lương khởi phục sơ.
Hàn thụ đỗ quyên minh bất dĩ,
Dã hoa hồ điệp lạc phân như.
Không đình nghĩ đội bài hành trận,
Bại bích oa tiên tẩu triện thư.
Hận bất đắc quy quy hựu hận,
Lan ban song lệ mộ thiên dư.

Nguyễn Phu Tiên
.

Tạm dịch thơ: Trần Bảo Kim Thư
VỀ QUÊ CŨ 1   

Sống lại quay về đất mẹ sinh
Chốn xưa biến đổi khác xa tình
Cây to lạnh lẽo chim inh ỏi
Hoa dại tả tơi bướm rập rình
Vách đổ tan tành sên viết chữ
Sân hoang vắng vẻ kiến bày binh
Không về đã hận, về thêm hận
Lệ chảy đôi hàng, đêm tối kinh

15/5/2023
 Trần Bảo Kim Thư