66 - Vịnh Bức Dư Đồ Rách

Bạn hãy so sánh và cho biết cảm tưởng về hai bài thơ sau đây:

Vịnh Bức Dư Đồ Rách
Tác giả: Trần Bảo Kim Thư
 
Con dân Đại Việt ngẫm mà coi
Tổ quốc ngày nay dở khóc cười
Đảo biển dâng cho Tàu đủ chỗ
Sơn hà xẻo bán Chệt từng nơi
Dày công khổ trí ông cha vẽ
Mỏng đức tham quyền lũ trẻ chơi
Thức giả sĩ phu còn chửa tỉnh
Nào ai dũng lược để tài bồi?

May 31, 2018


VỊNH BỨC DƯ ĐỒ RÁCH 

Nọ bức dư đồ thử đứng coi
Sông sông núi núi khéo bia cười!
Biết bao lúc mới công vờn vẽ
Sao đến bây giờ rách tả tơi?
Ấy trước ông cha mua để lại
Mà sau con cháu lấy làm chơi
Thôi thôi có trách chi đàn trẻ
Thôi để rồi ta sẽ liệu bồi

Tản Đà
1921 

Hai bài thơ "Vịnh Bức Dư Đồ Rách" của Trần Bảo Kim Thư (2018) và Tản Đà (1921) đều cùng lấy cảm hứng từ sự suy thoái của đất nước, hình ảnh "bức dư đồ rách" tượng trưng cho vận mệnh tổ quốc bị tổn thương. Tuy nhiên, hai bài thơ có sự khác biệt lớn trong ngữ điệu, cách thể hiện và tâm thế của tác giả.

So sánh chi tiết:

1. Chủ đề và nội dung:

• Tản Đà:
  Bài thơ của Tản Đà là lời than thở nhẹ nhàng, pha chút giễu cợt nhưng ẩn chứa niềm đau xót trước tình trạng đất nước thời kỳ thuộc địa. Ông nhìn về quá khứ với sự trân trọng công lao của tiền nhân ("Ấy trước ông cha mua để lại") và tiếc nuối khi thế hệ sau không giữ được truyền thống ấy. Tuy nhiên, ông không chỉ trách móc, mà còn bày tỏ niềm hy vọng ở câu kết:
  "Thôi để rồi ta sẽ liệu bồi."
  Tản Đà không buông xuôi, mà khơi lên niềm tin rằng vận mệnh đất nước có thể được phục hồi.

• Trần Bảo Kim Thư:
  Bài thơ mang giọng điệu giận dữ và bi phẫn hơn, phản ánh sự bất lực và nỗi đau sâu sắc về tình trạng tổ quốc bị xâm phạm chủ quyền lãnh thổ. Tác giả không chỉ lên án hành động xâm lấn từ ngoại bang, mà còn phê phán gay gắt tầng lớp lãnh đạo trong nước ("Mỏng đức tham quyền lũ trẻ chơi"). Khác với Tản Đà, Trần Bảo Kim Thư không bày tỏ niềm hy vọng rõ ràng, mà kết bài bằng một lời kêu gọi thức tỉnh từ giới trí thức và sĩ phu.

2. Ngôn ngữ và phong cách:

• Tản Đà:
  Ngôn ngữ thơ mềm mại, uyển chuyển, sử dụng lối diễn đạt gián tiếp, với cảm xúc được tiết chế. Ông kết hợp giữa sự hài hước nhẹ nhàng ("Sông sông núi núi khéo bia cười!") và nỗi xót xa kín đáo. Phong cách thơ mang nét cổ điển, tinh tế và dễ đi vào lòng người.

• Trần Bảo Kim Thư:
  Ngôn ngữ thơ mạnh mẽ, trực diện và có tính phê phán gay gắt. Hình ảnh thơ sắc nét, có phần căng thẳng hơn, như những lời cảnh tỉnh vang lên dồn dập. Câu thơ "Đảo biển dâng cho Tàu đủ chỗ / Sơn hà xẻo bán Chệt từng nơi" thể hiện nỗi đau và sự giận dữ rõ nét. Phong cách này phù hợp với tâm thế của một người sống trong thời hiện đại, khi đất nước đối mặt với các vấn đề chủ quyền nóng bỏng.

3. Tâm thế và thông điệp:

• Tản Đà:
  Là nhà thơ sống trong thời kỳ đất nước bị Pháp đô hộ, ông hiểu rằng trách nhiệm lớn lao thuộc về hoàn cảnh lịch sử và cả sự yếu kém của con người. Tuy nhiên, tâm thế của Tản Đà là chấp nhận thực tại, nhìn về tương lai với chút lạc quan. Thông điệp bài thơ khuyên nhủ thế hệ sau: hãy gắng sức để khôi phục những giá trị đã mất.

• Trần Bảo Kim Thư:
  Bài thơ được viết trong bối cảnh thế kỷ 21, khi đất nước đã giành lại độc lập nhưng vẫn đối mặt với nguy cơ mất lãnh thổ và chủ quyền biển đảo. Tâm thế của tác giả là đau đớn, bức xúc và phẫn nộ. Thông điệp chính là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ, kêu gọi sự thức tỉnh của tầng lớp trí thức, sĩ phu để bảo vệ đất nước.

Cảm tưởng chung:

Hai bài thơ, dù cách nhau gần một thế kỷ, đều thể hiện nỗi đau chung trước sự suy tàn của tổ quốc. Tuy nhiên, trong khi Tản Đà chọn cách nhìn nhẹ nhàng hơn, gần như một lời tự an ủi với hy vọng cho tương lai, thì Trần Bảo Kim Thư mang giọng điệu cấp bách, thẳng thắn, phản ánh tâm lý của một thời đại với nhiều thách thức mới.

Bài thơ của Tản Đà để lại một cảm giác vừa tiếc nuối vừa an ủi, như một lời nhắn nhủ dài lâu. Trong khi đó, bài thơ của Trần Bảo Kim Thư như một hồi chuông cảnh tỉnh, khiến người đọc không khỏi suy tư về trách nhiệm đối với vận mệnh quốc gia.

Bạn cảm thấy bài thơ nào để lại ấn tượng mạnh hơn với bạn? 😊