Hai bài thơ Về Biển

Phân tích hai bài thơ sau:

.
Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
Du Tử Lê

Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
đời lưu vong không cả một ngôi mồ
vùi đất lạ thịt xương e khó rã
hồn không đi sao trở lại quê nhà

Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
nước ngược dòng sẽ đẩy xác trôi đi
bên kia biển là quê hương tôi đó
rặng tre xưa muôn tuổi vẫn xanh rì

Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
và nhớ đừng vội vuốt mắt cho tôi
cho tôi hướng vọng quê tôi lần cuối
biết đâu chừng xác tôi chẳng đến nơi

Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
đừng ngập ngừng vì ái ngại cho tôi
những năm trước bao người ngon miệng cá
thì sá gì thêm một xác cong queo

Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
cho tôi về gặp lại các con tôi
cho tôi về nhìn thấy lệ chúng rơi
từ những mắt đã buồn hơn bóng tối

Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển
và trên đường hãy nhớ hát quốc ca
ôi lâu quá không còn ai hát nữa
(bài hát giờ cũng như một hồn ma)

Khi tôi chết nỗi buồn kia cũng hết
đời lưu vong tận tuyệt với linh hồn.
.

Khi Anh Chết Đừng Đưa Anh Ra biển
Trần Đức Phổ

Khi anh chết đừng đưa anh ra biển
Đàn cá voi chẳng hộ tống anh về
Biển Bắc Mỹ dẫu năm dài lạnh lắm,
Xác thân này cũng thối rữa em nghe!

Khi anh chết đừng đưa anh ra biển
Trùng dương xanh đâu phải chốn quê nhà?
Một xác ướp lênh đênh trên bốn biển
Chảng linh hồn và cũng chẳng thây ma!

Khi anh chết đừng đưa anh ra biển
Làm mồi cho cá mập khắp đại dương
Thân cát bụi chắc gì còn nguyên vẹn
Mà cầu mong tìm đến cõi thiên đường?

Khi anh chết đừng đưa anh ra biển
Cho bão giông xô đẩy tấp vào bờ
Em sẽ chẳng nhận ra nơi bãi vắng
Khi tình cờ bắt gặp bộ xương khô!

 

Lời bình:

 

Hai bài thơ "Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển" của Du Tử Lê và "Khi anh chết đừng đưa anh ra biển" của Trần Đức Phổ là hai tiếng nói đối lập, nhưng cùng thể hiện sự suy tư về cái chết, quê hương, và kiếp người lưu vong. Phân tích chi tiết như sau:

1. Tư tưởng và cảm xúc chủ đạo

"Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển" - Du Tử Lê

• Chủ đề chính: Khao khát trở về quê hương dù thân xác không trọn vẹn.
• Tâm trạng: Đau đáu, khắc khoải và đầy hoài niệm.
• Ý nghĩa biển: Biển không chỉ là nơi an nghỉ cuối cùng, mà còn là con đường để hồn người trở về quê cha đất tổ. Hình ảnh biển tượng trưng cho sự vĩnh cửu, kết nối giữa kiếp sống lưu vong và nơi chốn quê hương.
• Hình ảnh nổi bật:
  • "Nước ngược dòng sẽ đẩy xác trôi đi" – Niềm tin mãnh liệt vào sự trở về.
  • "Rặng tre xưa muôn tuổi vẫn xanh rì" – Biểu tượng cho quê nhà bền vững, trường tồn.
  • "Hãy nhớ hát quốc ca" – Lời nhắc nhở về bản sắc dân tộc và niềm đau trước sự mất mát bản sắc ấy trong lưu vong.

"Khi anh chết đừng đưa anh ra biển" - Trần Đức Phổ

• Chủ đề chính: Biển là sự xa lạ, hủy diệt và không mang ý nghĩa quê hương.
• Tâm trạng: Lạnh lẽo, thực tế, và mang tính phản biện mạnh mẽ.
• Ý nghĩa biển: Biển trở thành biểu tượng của sự tan rã, quên lãng, và đau thương. Biển Bắc Mỹ không gắn liền với ký ức quê hương, chỉ còn là nơi lạnh lẽo, khắc nghiệt.
• Hình ảnh nổi bật:
  • "Xác thân này cũng thối rữa em nghe" – Lời nhắc đầy hiện thực, thẳng thắn.
  • "Một xác ướp lênh đênh trên bốn biển" – Biểu tượng của sự phiêu bạt, không định hình.
  • "Bão giông xô đẩy tấp vào bờ" – Biển như nơi bỏ mặc, không an yên.

2. Nghệ thuật biểu đạt

"Khi tôi chết hãy đem tôi ra biển"

• Ngôn ngữ: Trữ tình, sâu lắng, giàu hình ảnh biểu cảm. Câu thơ mềm mại, mang nặng chất suy tư triết lý.
• Biểu tượng: Biển là cầu nối giữa cuộc đời lưu vong và quê hương. Tác giả sử dụng các hình ảnh mang tính ẩn dụ cao để diễn tả tình yêu quê nhà, nỗi cô đơn, và khát khao đoàn tụ.
• Giọng điệu: Dẫu buồn nhưng không bi lụy; lấp lánh niềm hy vọng được trở về.

"Khi anh chết đừng đưa anh ra biển"

• Ngôn ngữ: Thẳng thắn, mạnh mẽ, đôi khi sắc lạnh. Tác giả đi sâu vào hiện thực để phê phán ý niệm lãng mạn hóa biển cả.
• Biểu tượng: Biển là nơi của sự tan biến, vô nghĩa, không dành cho kẻ xa quê. Thân xác "làm mồi cho cá mập" và "bộ xương khô" là những hình ảnh thực tế, mang tính cảnh tỉnh.
• Giọng điệu: Quyết liệt, không ngần ngại đối diện sự thật đau lòng.

---

3. Sự đối lập giữa hai tác phẩm

Tiêu chí	Du Tử Lê	Trần Đức Phổ
Quan niệm về biển	Biển là con đường trở về quê hương, nơi yên nghỉ.	Biển là nơi xa lạ, lạnh lẽo, không thuộc về quê hương.
Cảm xúc chủ đạo	Lãng mạn, hoài niệm, hy vọng.	Thực tế, phê phán, lạnh lùng.
Hình ảnh thân xác	Hòa vào biển để hướng về quê nhà.	Bị hủy hoại, không còn nguyên vẹn.
Thái độ trước cái chết	An nhiên, chấp nhận vì hướng về cội nguồn.	Khước từ lãng mạn hóa, muốn thực tế hơn.

---

4. Đánh giá chung

Hai bài thơ là hai thái cực khác nhau về cái nhìn đối với biển cả và kiếp lưu vong. Du Tử Lê nhìn cái chết như một sự hòa giải với quê hương thông qua biển cả. Ngược lại, Trần Đức Phổ phản bác sự lãng mạn ấy, dùng lý trí để phơi bày thực tế tàn khốc của lưu vong.

Cả hai đều thể hiện nỗi đau của con người xa xứ, nhưng mỗi tác giả có cách riêng để đối diện: một người tìm kiếm sự hòa quyện, người kia chọn cách khước từ sự huyễn hoặc.