Bài 02 - Tháng Chạp

Tháng Chạp

Mỗi lần xé nốt tờ lịch cuối
Lòng chợt bâng khuâng nhớ những ngày
Tháng Chạp hân hoan chờ xuân tới
Xóm giềng rộn rã khắp đông tây

Chim én từng đàn bay lũ lượt
Chao đôi cánh nhọn vút tầng không
Vạn thọ, mồng gà cùng thược dược
Thi nhau đọ sắc trước xuân hồng

Thôn xóm rộn ràng lo sắm tết
Đường quê quét dọn sạch tinh tươm
Cổng chào năm mới hoa giăng kết
Câu đối ba ngày mực vẫn thơm

Trẻ con nô nức may áo mới
Mong đến ngày xuân nhận lì xì
Bao nhiêu cô gái chờ đêm hội
Giao Thừa mơ ước chuyện chi chi

Mẹ già tất bật lo gói bánh
Từng tàu lá chuối vuốt phẳng phiu
Thịt mỡ, dưa hành mua để sẵn
Trước sân ai đã dựng cây nêu

Tháng Chạp có muôn vàn kỷ niệm
Làm sao mà kể hết cho vừa
Cho dẫu xuân đi xuân lại đến
Ai người không nhớ những xuân xưa?

Rằm tháng Chạp, Canh Tý (2020) 

.

Lời bình

Bài thơ “Tháng Chạp” là một tác phẩm giàu cảm xúc và hình ảnh, tái hiện một cách chân thực không khí rộn ràng của những ngày cuối năm ở làng quê Việt Nam. Qua những dòng thơ nhẹ nhàng, tác giả đã gợi lên ký ức về mùa xuân truyền thống với đầy đủ màu sắc, âm thanh và cảm xúc.

1. Bức tranh làng quê tháng Chạp

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh xé đi tờ lịch cuối cùng, một hành động đơn giản nhưng gợi lên cảm giác thời gian đang trôi qua nhanh chóng, để lại trong lòng nhân vật trữ tình một nỗi bâng khuâng hoài niệm:

Mỗi lần xé nốt tờ lịch cuối
Lòng chợt bâng khuâng nhớ những ngày

Từ đây, tác giả dẫn dắt người đọc vào không khí náo nhiệt của tháng Chạp. Những hình ảnh như chim én chao liệng, hoa thi nhau khoe sắc, thôn xóm rộn ràng được khắc họa sống động, làm hiện lên một bức tranh tươi vui và tràn đầy sức sống:

Chim én từng đàn bay lũ lượt
Chao đôi cánh nhọn vút tầng không
Vạn thọ, mồng gà cùng thược dược
Thi nhau đọ sắc trước xuân hồng

Những câu thơ này không chỉ gợi lên vẻ đẹp tự nhiên của mùa xuân mà còn phản ánh niềm vui, sự kỳ vọng của con người trước thềm năm mới.

2. Không khí chuẩn bị Tết rộn ràng

Tác giả đã khéo léo miêu tả không khí chuẩn bị Tết ở làng quê với sự rộn ràng, tấp nập. Từng công việc, từng chi tiết đều gợi lên sự chu đáo và nét đẹp truyền thống:

Thôn xóm rộn ràng lo sắm Tết
Đường quê quét dọn sạch tinh tươm

Những phong tục truyền thống như gói bánh, dựng cây nêu, viết câu đối, sắm sửa thịt mỡ dưa hành được tái hiện đầy đủ và sống động. Đây không chỉ là công việc chuẩn bị vật chất mà còn mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc, thể hiện sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình và cộng đồng.

3. Hình ảnh con người trong ngày Tết

Bài thơ không quên khắc họa con người, đặc biệt là sự háo hức của trẻ thơ và những ước mơ e ấp của tuổi trẻ:

Trẻ con nô nức may áo mới
Mong đến ngày xuân nhận lì xì

Hình ảnh mẹ già tần tảo, chăm chút từng việc nhỏ cho ngày Tết khiến người đọc cảm nhận được tình cảm gia đình ấm áp và sự hy sinh âm thầm của người mẹ:

Mẹ già tất bật lo gói bánh
Từng tàu lá chuối vuốt phẳng phiu

Những hình ảnh này vừa giản dị, vừa đậm chất thơ, làm sống lại những kỷ niệm quen thuộc trong lòng người đọc.

4. Tâm trạng hoài niệm và triết lý về thời gian

Bài thơ khép lại bằng một câu hỏi đầy cảm xúc:

Ai người không nhớ những xuân xưa?

Câu hỏi này như một lời nhắc nhở về sự quý giá của những kỷ niệm và giá trị truyền thống. Tháng Chạp không chỉ là thời điểm chuẩn bị đón Tết, mà còn là khoảng thời gian để nhìn lại, để nhớ về những mùa xuân đã qua. Dẫu thời gian có trôi qua, những ký ức đó vẫn luôn sống mãi trong tâm hồn mỗi người.

5. Nghệ thuật của bài thơ

• Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh: Ngôn từ mộc mạc, dễ hiểu nhưng vẫn rất giàu hình ảnh, tái hiện rõ nét không khí Tết cổ truyền.
• Âm điệu nhẹ nhàng, sâu lắng: Nhịp thơ 8 chữ đều đặn, uyển chuyển, kết hợp với những vần gieo mềm mại, tạo cảm giác thư thái và dễ chịu.
• Tính truyền thống: Tác giả đã khéo léo lồng ghép các phong tục, tập quán Tết Việt Nam vào từng câu thơ, làm nổi bật vẻ đẹp văn hóa dân tộc.

6. Cảm nhận cá nhân

Bài thơ “Tháng Chạp” không chỉ là một bức tranh miêu tả cảnh vật và con người, mà còn là một bài ca hoài niệm về giá trị truyền thống và tình cảm gia đình. Đọc bài thơ, tôi như được sống lại những ngày tháng tuổi thơ, khi cả gia đình quây quần bên nhau chuẩn bị Tết. Đồng thời, bài thơ cũng khơi gợi trong lòng người đọc sự trân trọng đối với những giá trị văn hóa đang dần mai một theo thời gian.

“Tháng Chạp” là một tác phẩm không chỉ đẹp ở nội dung mà còn giàu giá trị nhân văn, nhắc nhở mỗi người hãy gìn giữ và yêu thương những gì mình đang có.