Bài 31 - Bụi Duối Sau Vườn

Trần Đức Phổ

Bụi duối cao, dày nhất của thôn
(Có từ cái thuở chửa sinh con)
Là nơi chứng kiến lời hò hẹn
Tình của mẹ cha ước nguyện tròn

Màu lá biếc xanh tưởng vĩnh hằng
Đâu ngờ giông tố cuốn trôi phăng
Chiến tranh ly tán còn chi nữa
Cây đổ, người đi cảnh bẽ bàng

Mẹ đã cần lao suốt cuộc đời
Nuôi đàn con dại sớm mồ côi
Vườn xưa bụi duối đâm chồi biếc
Mạnh mẽ vươn lên một khoảnh trời

Những sớm tinh mơ nhuộm nắng hồng
Bế cho con hái quả vàng ong
Bao mùa trái ngọt con mơ ước
Là bấy già nua mẹ chất chồng

Xứ người mãi nhớ chuyện ngày thơ
(Kỷ niệm nào ai dễ xóa mờ)
Mong mỏi ngày nao về gặp Mẹ
Dâng Người chum duối chín vàng mơ!

August 20, 2018

.

Lời Bình

Bài thơ "Bụi Duối Sau Vườn" là một tác phẩm mang đậm cảm xúc hoài niệm, thể hiện tình yêu thương gia đình, sự hy sinh của người mẹ, và khát khao đoàn tụ. Qua hình ảnh bụi duối – một biểu tượng quen thuộc trong vườn quê, tác giả đã khéo léo dựng lên một bức tranh cảm xúc vừa gần gũi, vừa sâu sắc.

1. Bố cục và nội dung chính

Bài thơ gồm năm khổ, mỗi khổ mang một ý nghĩa riêng, tạo nên mạch cảm xúc liên tục và nhất quán.

Khổ 1: Bụi duối – chứng nhân tình yêu

Bụi duối cao, dày nhất của thôn
(Có từ cái thuở chửa sinh con)
Là nơi chứng kiến lời hò hẹn
Tình của mẹ cha ước nguyện tròn

Mở đầu bài thơ, bụi duối được giới thiệu như một phần quan trọng trong đời sống gia đình, không chỉ là cảnh vật mà còn là chứng nhân cho tình yêu của cha mẹ. "Cái thuở chửa sinh con" gợi lên hình ảnh thời gian xa xưa, nơi bụi duối là biểu tượng của sự khởi đầu, hạnh phúc và hy vọng.

Khổ 2: Chiến tranh và chia ly

Màu lá biếc xanh tưởng vĩnh hằng
Đâu ngờ giông tố cuốn trôi phăng
Chiến tranh ly tán còn chi nữa
Cây đổ, người đi cảnh bẽ bàng

Khổ thơ này chuyển sang tông buồn khi giông tố (biểu tượng cho biến cố) và chiến tranh đã làm đảo lộn mọi thứ. Hình ảnh "màu lá biếc xanh tưởng vĩnh hằng" gợi lên sự mong manh của những gì tưởng chừng như bất biến. Câu "Cây đổ, người đi cảnh bẽ bàng" không chỉ nói về sự tàn phá của thiên nhiên mà còn ám chỉ nỗi đau của chia ly và mất mát do chiến tranh mang lại.

Khổ 3: Người mẹ – biểu tượng của sự kiên cường

Mẹ đã cần lao suốt cuộc đời
Nuôi đàn con dại sớm mồ côi
Vườn xưa bụi duối đâm chồi biếc
Mạnh mẽ vươn lên một khoảnh trời

Từ đây, hình ảnh người mẹ hiện lên rõ nét. Bà là hiện thân của sự hy sinh và kiên cường, một mình nuôi con trong cảnh thiếu thốn, mất mát. "Bụi duối đâm chồi biếc" là hình ảnh song hành cùng mẹ, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt và niềm tin vào tương lai.

Khổ 4: Tình mẹ và ký ức tuổi thơ

Những sớm tinh mơ nhuộm nắng hồng
Bế cho con hái quả vàng ong
Bao mùa trái ngọt con mơ ước
Là bấy già nua mẹ chất chồng

Khổ thơ này khơi dậy những ký ức ấm áp về tình mẫu tử. Hình ảnh mẹ "bế cho con hái quả" biểu thị sự che chở, yêu thương vô điều kiện. Từng "mùa trái ngọt" mà con hái được là kết tinh từ công sức và sự hy sinh của mẹ. Câu cuối cùng, "Là bấy già nua mẹ chất chồng," nhấn mạnh sự lặng lẽ hy sinh của mẹ, đánh đổi cả thanh xuân để nuôi con khôn lớn.

Khổ 5: Nỗi nhớ và khát vọng đoàn tụ

Xứ người mãi nhớ chuyện ngày thơ
(Kỷ niệm nào ai dễ xóa mờ)
Mong mỏi ngày nao về gặp Mẹ
Dâng Người chum duối chín vàng mơ!

Khổ thơ cuối là nỗi lòng của người con xa quê. "Xứ người" biểu thị sự xa cách không chỉ về mặt địa lý mà còn là khoảng cách tâm hồn, khiến nỗi nhớ quê và mẹ trở nên day dứt. Hình ảnh "chum duối chín vàng mơ" là biểu tượng của sự tri ân, mong muốn báo đáp công ơn mẹ khi có cơ hội trở về.

2. Nghệ thuật và phong cách

• Hình ảnh gần gũi, giàu tính biểu tượng: Bụi duối là hình ảnh quen thuộc ở làng quê, gắn liền với ký ức và cuộc sống của nhiều thế hệ. Nó trở thành biểu tượng cho tình yêu, sự kiên cường và hy sinh.
• Ngôn từ giản dị, chân thành: Tác giả sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, giàu cảm xúc, tạo nên sự đồng cảm mạnh mẽ với người đọc.
• Biện pháp đối lập: Tác giả đối lập giữa "lá biếc xanh tưởng vĩnh hằng" và "giông tố cuốn trôi phăng" để nhấn mạnh sự vô thường của cuộc sống, giữa "mùa trái ngọt" và "già nua mẹ chất chồng" để khắc họa sâu sắc sự hy sinh của người mẹ.

3. Thông điệp và giá trị

Bài thơ gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa:

• Sự trân trọng những giá trị gia đình: Qua hình ảnh bụi duối, bài thơ nhắc nhở người đọc về những kỷ niệm đẹp, tình yêu thương và sự hy sinh trong gia đình.
• Lòng biết ơn và khát khao báo đáp: Người con xa quê luôn mang trong mình lòng biết ơn sâu sắc đối với mẹ và mong muốn được trở về để báo hiếu.
• Sức mạnh vượt qua nghịch cảnh: Hình ảnh bụi duối đâm chồi mạnh mẽ sau giông tố là lời nhắn nhủ về khả năng vươn lên của con người trước khó khăn, thử thách.

Tổng kết

"Bụi Duối Sau Vườn" là một bài thơ chứa đựng chiều sâu cảm xúc và giá trị nhân văn cao cả. Qua câu chuyện về bụi duối và hình ảnh người mẹ, tác giả đã vẽ nên một bức tranh vừa thân thương, vừa day dứt, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của tình yêu gia đình mà còn ý thức rõ ràng hơn về trách nhiệm của mình đối với những người thân yêu.