Bài 10 - Biển Mặn Quê Em

 

Biển Mặn Quê Em

Tác giả: Trần Đức Phổ

Anh có biết quê em là biển mặn,
Sống dõi theo từng dấu cánh chim trời?
Mỗi bình minh khi sương còn se lạnh
Đoàn ngư thuyền vượt sóng tiến ra khơi

Những ngư dân ngực trần loáng loáng nước
Bắp tay săn như võ sĩ quyền anh
Da đồng hun, tóc cứng như xơ mướp
Rất đỗi hồn nhiên, chân thật, hiền lành

Mùa cá chuồn, mùa cá cơm, cá nục...
Làng xóm vui như những buổi hội hè
Tiếng gọi thưa, tiếng hò khoan thúc giục
Những con thuyền đầy ắp cá hả hê

Những bờ bãi, những rừng dương hoang dã
Những Lăng Ông, những Mộ Gió... u buồn
Hồn quê hương không ai người xa lạ
Dẫu xa rời còn khắc cốt, ghi xương

Mùa biển động sóng vỗ bờ giận dữ
Nước triều dâng, bão lụt hoành hành
Nắng rát da, mưa thì thác đổ
Mà bỏ đi, ai cũng chẳng đành!

Thưa, vậy đó! Quê em vùng biển mặn
Với những người sống vất vả cần lao
Với chất muối thấm vào lòng sâu lắng
Tình quê hương luôn mãi cứ dạt dào!

July 3, 2021 

Bình luận bài thơ "Biển Mặn Quê Em" của Trần Đức Phổ

Bài thơ "Biển Mặn Quê Em" của Trần Đức Phổ là bức tranh vừa sống động, vừa trữ tình về cuộc sống miền biển. Qua ngôn từ mộc mạc nhưng giàu cảm xúc, tác giả không chỉ tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên và con người vùng biển mà còn gửi gắm tình yêu sâu sắc với quê hương, đặc biệt là sự trân trọng những con người gắn bó với nghề biển – dù vất vả nhưng đầy nghĩa tình.

1. Vẻ đẹp đặc trưng của miền biển

Tác giả mở đầu bài thơ bằng việc khẳng định nét đặc trưng của quê hương mình: biển mặn. Hình ảnh biển gắn bó mật thiết với đời sống người dân qua sự dõi theo từng dấu cánh chim trời:

Anh có biết quê em là biển mặn,
Sống dõi theo từng dấu cánh chim trời?

Đây không chỉ là sự miêu tả về cảnh vật mà còn thể hiện sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, giữa cuộc sống và biển cả. Đặc biệt, hình ảnh đoàn ngư thuyền ra khơi trong buổi bình minh sương lạnh là biểu tượng của sức sống và hy vọng:

Mỗi bình minh khi sương còn se lạnh
Đoàn ngư thuyền vượt sóng tiến ra khơi.

2. Con người miền biển: chân chất, hồn nhiên, kiên cường

Tác giả dành nhiều câu thơ để khắc họa hình ảnh những ngư dân – những người lao động mộc mạc, hiền lành nhưng đầy mạnh mẽ:

Những ngư dân ngực trần loáng loáng nước
Bắp tay săn như võ sĩ quyền anh
Da đồng hun, tóc cứng như xơ mướp
Rất đỗi hồn nhiên, chân thật, hiền lành.

Hình ảnh "ngực trần loáng loáng nước", "bắp tay săn", "tóc cứng như xơ mướp" không chỉ gợi lên sự khỏe khoắn, cứng cỏi của người lao động mà còn là biểu tượng cho sự gắn bó bền bỉ với biển cả. Những con người này vừa đối mặt với sự khắc nghiệt của thiên nhiên vừa giữ được nét hồn nhiên, hiền hòa trong tâm hồn.

3. Niềm vui mùa cá và tình làng xóm gắn bó

Những mùa cá bội thu như mùa cá chuồn, cá cơm, cá nục mang đến niềm vui lớn lao cho cả làng chài:

Mùa cá chuồn, mùa cá cơm, cá nục...
Làng xóm vui như những buổi hội hè.

Hình ảnh này gợi lên không khí rộn ràng, hân hoan, với những tiếng gọi thưa, tiếng hò khoan giục giã. Biển không chỉ mang lại nguồn sống mà còn gắn kết tình làng nghĩa xóm, tạo nên bức tranh sinh hoạt đầy sắc thái lễ hội.

4. Nỗi đau và sự kiên cường trước biển cả khắc nghiệt

Bên cạnh vẻ đẹp và niềm vui, bài thơ cũng nhắc đến những khó khăn mà người dân miền biển phải đối mặt, đặc biệt trong mùa biển động:

Mùa biển động sóng vỗ bờ giận dữ
Nước triều dâng, bão lụt hoành hành.

Thiên nhiên miền biển không chỉ ban tặng nguồn lợi mà còn thử thách con người bằng sự khắc nghiệt của bão tố và triều cường. Dẫu vậy, người dân vẫn kiên cường bám biển, không đành lòng từ bỏ quê hương:

Nắng rát da, mưa thì thác đổ
Mà bỏ đi, ai cũng chẳng đành!

Những câu thơ này khắc họa rõ nét sự gắn bó máu thịt giữa con người và quê hương. Biển mặn không chỉ là nơi mưu sinh mà còn là nguồn cội, là tình yêu sâu sắc không thể tách rời.

5. Biển mặn – biểu tượng tình quê sâu lắng

Khép lại bài thơ, tác giả nhấn mạnh chất "mặn" của biển không chỉ ở vị muối mà còn ở tình cảm chân thành, sâu lắng của con người miền biển:

Thưa, vậy đó! Quê em vùng biển mặn
Với những người sống vất vả cần lao
Với chất muối thấm vào lòng sâu lắng
Tình quê hương luôn mãi cứ dạt dào!

Hình ảnh "chất muối thấm vào lòng" vừa mang nghĩa đen (muối biển, sự cực nhọc) vừa mang nghĩa bóng (tình yêu quê hương, sự bền chặt). Biển mặn trở thành biểu tượng cho cuộc sống đầy vất vả nhưng giàu tình người và niềm tự hào.

6. Nghệ thuật nổi bật

• Hình ảnh giàu sức gợi: Các chi tiết như “ngực trần loáng loáng nước”, “bắp tay săn”, “sóng vỗ bờ giận dữ” tạo nên những hình ảnh sống động, chân thực.
• Cảm xúc chân thành: Ngôn từ giản dị, gần gũi, đậm chất trữ tình, mang lại cảm giác ấm áp và sâu lắng.
• Kết cấu chặt chẽ: Bài thơ triển khai theo dòng chảy cảm xúc: từ giới thiệu về biển quê em, con người, niềm vui, khó khăn, đến tình yêu quê hương.

Kết luận

Bài thơ "Biển Mặn Quê Em" là một khúc ca vừa trữ tình, vừa mạnh mẽ về vùng biển quê hương. Tác phẩm không chỉ khắc họa vẻ đẹp của biển cả và cuộc sống nơi đây mà còn thể hiện sự trân trọng, tự hào về tình người, tình quê sâu sắc. Qua bài thơ, Trần Đức Phổ đã gửi gắm thông điệp về tình yêu quê hương – dù khó khăn, gian khổ nhưng luôn dạt dào, bền vững như chính vị mặn của biển.