Bài 30 - Tặng Tranh

 

Tặng Tranh

Tác giả: Trần Đức Phổ

Em mang tặng tôi bức tranh lõa thể
Một nữ nhân đã che khuất mặt mày
Những đường nét lõm, cong... ô ma mỵ
Vừa thoáng nhìn hồn tôi đã thấm say

Phải, nữ nhân luôn cao sang nhờ lụa
Và nõn nà, diễm lệ lúc hoang sơ
Trong nóng bỏng nhiệt tình như ngọn lửa
Ngoài êm đềm, như suối mát trong thơ

Những khoảng lộ của mông, eo, lưng, ngực...
Những gam màu sáng/tối ẩn/phô
Chợt nhìn qua đã vô cùng quen thuộc
Từng tấc li có nhầm lẫn bao giờ?

Tranh em tặng từ hai mươi năm trước
Cả cuộc đời vẫn ngắm chẳng thờ ơ!

.

Lời Bình

Bài thơ "Tặng Tranh" của Trần Đức Phổ là một tác phẩm đầy chiều sâu, vừa gợi cảm vừa kín đáo, thể hiện tình yêu nghệ thuật và cái đẹp qua việc miêu tả một bức tranh lõa thể. Tác giả không chỉ dừng lại ở cảm nhận về bức tranh, mà còn kết nối nó với những triết lý về vẻ đẹp, nghệ thuật và đời sống, để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc.

1. Phân tích nội dung

Khổ 1: Ấn tượng đầu tiên – mê hoặc bởi vẻ đẹp

Em mang tặng tôi bức tranh lõa thể
Một nữ nhân đã che khuất mặt mày
Những đường nét lõm, cong... ô ma mỵ
Vừa thoáng nhìn hồn tôi đã thấm say

Tác giả mở đầu bằng hình ảnh một bức tranh lõa thể – trung tâm của bài thơ. Dù khuôn mặt của nhân vật trong tranh bị che khuất, các đường nét "lõm, cong" đã đủ để tạo nên sức cuốn hút mãnh liệt. Từ "ma mỵ" và "thấm say" cho thấy tác giả không chỉ ngưỡng mộ cái đẹp hình thể mà còn bị cuốn vào một cảm giác say mê, huyền ảo, vượt lên trên cảm giác thông thường.

Khổ 2: Sự song hành giữa vẻ đẹp hình thể và tâm hồn

Phải, nữ nhân luôn cao sang nhờ lụa
Và nõn nà, diễm lệ lúc hoang sơ
Trong nóng bỏng nhiệt tình như ngọn lửa
Ngoài êm đềm, như suối mát trong thơ

Khổ thơ này đi sâu vào sự phân tích vẻ đẹp của người phụ nữ, không chỉ về mặt hình thức mà còn ở bản chất nội tại. Tác giả khéo léo đối lập giữa sự cao sang, tinh tế ("cao sang nhờ lụa") và vẻ đẹp nguyên sơ, tự nhiên ("nõn nà, diễm lệ lúc hoang sơ").

• Hình ảnh "ngọn lửa" biểu trưng cho sự nhiệt huyết, đam mê, mạnh mẽ trong tâm hồn người phụ nữ.
• Hình ảnh "suối mát trong thơ" lại gợi lên sự dịu dàng, thanh thoát, nhẹ nhàng – một vẻ đẹp nội tâm sâu lắng.

Qua đó, vẻ đẹp của nữ nhân trong tranh không chỉ là vẻ đẹp vật lý mà còn là biểu tượng cho sự hoàn thiện về cả tâm hồn và tính cách.

Khổ 3: Sự gắn bó quen thuộc

Những khoảng lộ của mông, eo, lưng, ngực...
Những gam màu sáng/tối ẩn/phô
Chợt nhìn qua đã vô cùng quen thuộc
Từng tấc li có nhầm lẫn bao giờ?

Khổ thơ thứ ba mô tả chi tiết hơn về bức tranh, nhấn mạnh vào sự hài hòa của "những khoảng lộ" và sự tương phản giữa "sáng/tối" trong tác phẩm nghệ thuật. Các yếu tố này không chỉ làm nổi bật sự gợi cảm mà còn gợi lên cảm giác thân thuộc, gần gũi với người quan sát.

Câu "Từng tấc li có nhầm lẫn bao giờ?" không chỉ thể hiện sự tinh tế của tác giả trong việc cảm nhận nghệ thuật mà còn cho thấy sự trân trọng tuyệt đối dành cho từng chi tiết nhỏ trong bức tranh.

Khổ 4: Giá trị trường tồn của nghệ thuật

Tranh em tặng từ hai mươi năm trước
Cả cuộc đời vẫn ngắm chẳng thờ ơ!

Kết thúc bài thơ, tác giả nhấn mạnh vào giá trị lâu bền của nghệ thuật. Một bức tranh được tặng từ hai mươi năm trước vẫn giữ nguyên sức hút, đủ để khiến người ngắm "chẳng thờ ơ." Điều này cho thấy nghệ thuật không chỉ có giá trị thẩm mỹ tức thời mà còn mang ý nghĩa lâu dài, trở thành một phần ký ức và cuộc sống của con người.

2. Đặc điểm nổi bật

2.1. Nghệ thuật miêu tả

• Tác giả sử dụng ngôn ngữ gợi cảm, tinh tế để miêu tả bức tranh và vẻ đẹp người phụ nữ.
• Sự kết hợp hài hòa giữa cái cụ thể (các chi tiết hình thể, gam màu) và cái trừu tượng (sự say mê, cảm giác quen thuộc) làm bài thơ trở nên vừa sống động, vừa sâu sắc.

2.2. Đối lập và tương phản

• Tác giả đối lập giữa "cao sang nhờ lụa" và "nõn nà lúc hoang sơ," giữa "ngọn lửa" và "suối mát." Đây là cách để làm nổi bật vẻ đẹp đa chiều, vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng của người phụ nữ.
• Sự tương phản giữa "sáng/tối," "ẩn/phô" không chỉ thể hiện nét độc đáo trong bức tranh mà còn nhấn mạnh sự tinh tế và phức tạp của cái đẹp.

2.3. Cảm nhận nghệ thuật và đời sống

• Bức tranh không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn gắn bó với đời sống của tác giả. Điều này được thể hiện qua cảm giác quen thuộc ("chợt nhìn qua đã vô cùng quen thuộc") và giá trị trường tồn ("hai mươi năm trước... vẫn chẳng thờ ơ").

2.4. Giọng điệu vừa gợi cảm, vừa triết lý

• Giọng điệu bài thơ vừa say mê, vừa đậm chất chiêm nghiệm, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp mà còn suy tư về giá trị của nghệ thuật và tình cảm.

3. Thông điệp

Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ, đồng thời tôn vinh giá trị vĩnh cửu của nghệ thuật. Qua hình ảnh bức tranh lõa thể, tác giả gửi gắm thông điệp rằng nghệ thuật không chỉ phản ánh cái đẹp mà còn lưu giữ ký ức, cảm xúc và kết nối sâu sắc với cuộc sống con người.

4. Đánh giá tổng quát

"Tặng Tranh" là một bài thơ mang đậm tính nghệ thuật, thể hiện tình yêu với cái đẹp và sự gắn bó sâu sắc giữa con người với nghệ thuật. Tác phẩm để lại ấn tượng mạnh mẽ nhờ ngôn ngữ gợi cảm, hình ảnh sống động và thông điệp đầy triết lý, làm say lòng người đọc.