Bài 41 - Em Về Qua Lối Ngõ Hoàng Hoa

 

Em Về Qua Lối Ngõ Hoàng Hoa

Trần Đức Phổ

 

Em đi từ độ tóc còn xanh

Qua chuyến đò ngang, bỏ cuộc tình

Mưa nắng xứ người phai má thắm

Bóng đời bảng lảng kiếp linh đinh

 

Từ đó lòng ta mộng cũng tàn

Bao mùa xuân đến vẫn cô đơn

Chờ em nơi ngõ vườn trăng cũ

Biền biệt phương trời một cố nhơn

 

Em về qua lối ngõ hoàng hoa

Mái tóc thơm hương để gió lùa

Đôi guốc khua tình thời tuổi dại

Lòng ta chua chát nỗi buồn xưa.

 

24/6/2024

 

 Lời bình:

Bài thơ "Em Về Qua Lối Ngõ Hoàng Hoa" của Trần Đức Phổ là một khúc tự sự đầy cảm xúc về tình yêu dang dở, nỗi cô đơn và sự tiếc nuối khôn nguôi. Tác giả dùng những hình ảnh thơ mộng và lối diễn đạt giàu cảm xúc để tái hiện ký ức về một mối tình đã xa, cùng nỗi đau đọng lại trong lòng người ở lại.

1. Hình ảnh "em đi" và sự chia ly:

• Mở đầu bài thơ, hình ảnh “Em đi từ độ tóc còn xanh” gợi lên một thời thanh xuân tươi đẹp nhưng gắn liền với sự chia xa. Chuyến đi của “em” không chỉ là sự rời bỏ không gian mà còn là sự chia tay với tình yêu cũ.
• Câu thơ “Qua chuyến đò ngang, bỏ cuộc tình” ẩn chứa nỗi đau đớn và tiếc nuối. Hình ảnh “chuyến đò ngang” mang tính biểu tượng, gợi nhắc đến sự ngắn ngủi, chia lìa và những quyết định không thể đảo ngược.
• “Mưa nắng xứ người phai má thắm / Bóng đời bảng lảng kiếp linh đinh” không chỉ tả thực cuộc sống bấp bênh nơi xứ lạ mà còn phản ánh sự hao mòn, tàn phai của tuổi xuân và mộng đẹp.

Khổ thơ đầu tiên mở ra một không gian chia ly đầy tiếc nuối và một thực tại buồn bã, nơi ký ức về tình yêu chỉ còn là dư âm phai nhạt.

2. Nỗi cô đơn của người ở lại:

• Từ khi “em đi,” người ở lại chìm trong nỗi cô đơn: “Từ đó lòng ta mộng cũng tàn.” Câu thơ ngắn gọn mà chất chứa nỗi đau tận cùng, như thể sự ra đi của “em” đã cuốn trôi tất cả niềm vui và hy vọng trong cuộc đời tác giả.
• “Bao mùa xuân đến vẫn cô đơn” nhấn mạnh khoảng thời gian dài đằng đẵng, qua nhiều năm tháng mà nỗi cô đơn vẫn bám riết. Dù mùa xuân, biểu tượng của sự sống và tình yêu, có trở lại, nhưng trái tim tác giả vẫn lạnh giá vì thiếu vắng bóng hình người yêu.
• Hình ảnh “vườn trăng cũ” và “chờ em” gợi lên sự thủy chung, lưu luyến với kỷ niệm xưa. Câu thơ “Biền biệt phương trời một cố nhơn” khắc sâu cảm giác xa cách, khiến người đọc thấm thía nỗi đau của kẻ chờ đợi trong vô vọng.

3. Hình ảnh "em về" và nỗi chua xót:

• Sự xuất hiện của “em” trong khổ thơ thứ ba như một tia sáng lóe lên trong tâm hồn tác giả: “Em về qua lối ngõ hoàng hoa.” Lối ngõ hoàng hoa gợi lên không gian xưa cũ, nơi từng lưu giữ những kỷ niệm đẹp.
• Tuy nhiên, sự trở lại này không mang niềm vui mà chỉ làm sống lại nỗi đau xưa: “Đôi guốc khua tình thời tuổi dại.” Hình ảnh tiếng guốc khua không chỉ gợi lại những kỷ niệm đẹp mà còn như âm vang của quá khứ, càng làm nổi bật nỗi chua xót của tác giả.
• Kết lại bài thơ, câu “Lòng ta chua chát nỗi buồn xưa” nhấn mạnh cảm xúc dồn nén của tác giả. Niềm vui đoàn tụ không có, chỉ còn lại nỗi đau gợi lên từ kỷ niệm xưa đã quá xa vời.

4. Nghệ thuật biểu đạt:

• Ngôn ngữ: Giản dị, giàu cảm xúc, tạo nên sự chân thực và dễ dàng chạm đến tâm hồn người đọc.
• Hình ảnh: Những hình ảnh quen thuộc như “tóc xanh,” “chuyến đò ngang,” “vườn trăng cũ,” “lối ngõ hoàng hoa” mang tính biểu tượng, vừa cụ thể vừa mơ hồ, gợi lên không gian đầy hoài niệm và tiếc nuối.
• Cấu trúc: Bài thơ được chia thành ba phần rõ rệt: sự ra đi, nỗi cô đơn của người ở lại, và sự trở lại đầy chua xót của người xưa. Mạch cảm xúc được phát triển tuần tự, từ nỗi đau chia ly đến đỉnh điểm của sự day dứt khi đối diện với quá khứ.

5. Ý nghĩa bài thơ:

• Bài thơ không chỉ là lời tự sự về một mối tình dang dở mà còn là tiếng lòng của những ai từng trải qua chia ly và mất mát. Hình ảnh “em về” không mang ý nghĩa thực tế mà có thể chỉ là hồi ức, là bóng hình trong tâm tưởng của tác giả. Qua đó, bài thơ nhấn mạnh sự day dứt, tiếc nuối về tình yêu và kỷ niệm đã qua, đồng thời phản ánh nỗi cô đơn, bất lực trước sự trôi đi của thời gian và số phận.

Kết luận:

"Em Về Qua Lối Ngõ Hoàng Hoa" là một bài thơ giàu cảm xúc, mang đậm nỗi niềm hoài cổ và sự tiếc nuối. Qua những hình ảnh thơ mộng và giọng điệu chân thành, Trần Đức Phổ đã khắc họa sâu sắc nỗi đau của tình yêu không trọn vẹn, để lại trong lòng người đọc một dư âm buồn man mác, khó phai.