Bài 7 - Những Gánh Hàng Rong

 

Những Gánh Hàng Rong

 Tác giả: Trần Đức Phổ

Tuổi thơ ơi, nơi phố nghèo lam lũ
Dễ mấy ai quên được gánh hàng rong
Sáng trưa chiều quà vặt đều có đủ
Khúc mía, củ khoai, mỗi lúc đói lòng

Những cái bong bóng xanh vàng tím đỏ
Những chú tò he hình dạng khôi hài
Là mơ ước của bao nhiêu em nhỏ
Trước cổng trường giờ tan học giằng dai

Những người chị, những cô, dì tần tảo
Từ tinh mơ cho đến lúc lên đèn
Nước mắt, mồ hôi đổi từng bát gạo
Đời nhọc nhằn chẳng một tiếng kêu rên

Họ cam tâm nay hy sinh đời bố
Để mai này rạng rỡ cuộc đời con
Đã không hiếm những mẹ cha nghèo khó
Con cái thành danh thơm nức tiếng đồn

Những gánh hàng rong thân quen biết mấy
Nghe tiếng rao hời quá đỗi yêu thương
Như tiếng mẹ, tiếng em hay tiếng chị
Giữa chiều quê, đêm thanh vắng phố phường

Chỉ những kẻ lương tâm không trong sạch
Mới tị hiềm, khinh miệt gánh hàng rong
Bởi có thể ngày xưa còn nghèo kiết
Từng một thời ơi ới gọi... hàng rong! 

18/8/2020

Phân tích bài thơ "Những Gánh Hàng Rong"

Bài thơ “Những Gánh Hàng Rong” của Trần Đức Phổ là lời tri ân sâu sắc dành cho những con người lao động lam lũ, đặc biệt là những người gắn bó với hình ảnh gánh hàng rong quen thuộc nơi phố nghèo. Qua từng khổ thơ, tác giả không chỉ tái hiện một bức tranh sinh hoạt đời thường mà còn khắc họa giá trị nhân văn, sự hy sinh thầm lặng của những con người mưu sinh vất vả.

1. Hình ảnh gánh hàng rong và tuổi thơ êm đềm

Bài thơ mở đầu với nỗi nhớ về tuổi thơ gắn bó cùng những gánh hàng rong. Những món quà vặt dân dã như “khúc mía, củ khoai” hay hình ảnh “bong bóng xanh vàng tím đỏ” và “chú tò he khôi hài” hiện lên sinh động, gần gũi.

Tuổi thơ ơi, nơi phố nghèo lam lũ
Dễ mấy ai quên được gánh hàng rong

Câu thơ như một tiếng gọi thân thương, gợi nhắc những kỷ niệm giản dị, trong trẻo. Hình ảnh gánh hàng rong không chỉ là phương tiện mưu sinh mà còn là một phần ký ức đẹp đẽ, nơi lưu giữ ước mơ nhỏ bé của những đứa trẻ nghèo.

2. Sự tần tảo và hy sinh của người lao động

Những người gánh hàng rong – “chị, cô, dì” – hiện lên qua hình ảnh “từ tinh mơ cho đến lúc lên đèn,” gợi sự miệt mài, cần cù không ngơi nghỉ. Từng bát gạo, từng đồng tiền kiếm được đều đổi bằng “nước mắt, mồ hôi,” cho thấy nỗi vất vả triền miên mà họ phải gánh chịu.

Họ cam tâm nay hy sinh đời bố
Để mai này rạng rỡ cuộc đời con

Sự hy sinh ấy không chỉ vì cuộc sống hôm nay mà còn vì tương lai của thế hệ sau. Những người cha, người mẹ nghèo khó chấp nhận “nhọc nhằn chẳng một tiếng kêu rên” với hy vọng con cái có thể thay đổi số phận, đạt được thành công và cuộc sống tốt đẹp hơn.

3. Giá trị nhân văn và sự tôn vinh lao động

Tác giả dành những lời ca ngợi đầy trân trọng cho gánh hàng rong, coi đó là biểu tượng của tình yêu thương, sự gắn bó gia đình và cộng đồng:

Nghe tiếng rao hời quá đỗi yêu thương
Như tiếng mẹ, tiếng em hay tiếng chị

Tiếng rao của gánh hàng rong không chỉ là âm thanh quen thuộc mà còn là nhịp sống thân thương, chất chứa bao nỗi niềm của người lao động. Những gánh hàng rong trở thành sợi dây gắn kết giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người với quê hương, gia đình.

4. Lên án những định kiến xã hội

Bài thơ đồng thời phê phán những kẻ thiếu lương tâm, xem thường lao động:

Chỉ những kẻ lương tâm không trong sạch
Mới tị hiềm, khinh miệt gánh hàng rong

Những người từng nghèo khó, từng “ơi ới gọi hàng rong” mà nay quay lưng khinh rẻ chính những con người như họ xưa kia, là đối tượng mà tác giả muốn nhắc nhở. Bài thơ khẳng định rằng sự lao động chân chính, dù vất vả hay nhỏ bé, vẫn đáng được tôn vinh, vì đó là cội nguồn của sự sống và phát triển.

5. Nghệ thuật biểu đạt

• Ngôn ngữ bình dị, chân thực: Tác giả sử dụng những câu chữ mộc mạc, gần gũi, tái hiện hình ảnh đời thường một cách sống động và dễ cảm nhận.
• Hình ảnh giàu sức gợi: Những món quà vặt, bóng bay, tò he, hay tiếng rao… không chỉ là hình ảnh vật chất mà còn mang giá trị tinh thần sâu sắc.
• Giọng thơ tha thiết, trìu mến: Sự trân trọng, yêu thương và xót xa của tác giả dành cho những gánh hàng rong được thể hiện rõ qua giọng điệu thơ nhẹ nhàng, đầy cảm xúc.

6. Cảm nhận và ý nghĩa

Bài thơ “Những Gánh Hàng Rong” không chỉ là lời tri ân đối với những người lao động nghèo mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của sự hy sinh, của lao động chân chính. Hình ảnh gánh hàng rong, tưởng chừng nhỏ bé và bình thường, lại chứa đựng cả một bầu trời yêu thương, trách nhiệm và niềm hy vọng.

Đọc bài thơ, người ta không chỉ nhớ về những kỷ niệm thời thơ ấu mà còn cảm thấy yêu quý và trân trọng hơn những con người thầm lặng, cần cù, đóng góp không nhỏ vào cuộc sống này. Tác phẩm là một tiếng nói nhân văn, khơi dậy lòng biết ơn và tinh thần đoàn kết trong xã hội.