Bài 23 - "Bảng Lảng"

 

Bảng Lảng
Tác giả: Trần Đức Phổ

 

Thương vì ai, nhớ vì ai
Tiếng con chim vịt kêu hoài mé sông
Bên hiên rụng cánh hoa hồng
Dư âm bảng lảng hương nồng ngày xuân

Rót đầy chén tống chén quân
Tiễn em về chốn thị thành phồn hoa
Dòng châu trước lúc đi xa
Dẫu không cam lộ cũng là dược tiên

Dốc bầu sót chút hơi men
Tình xưa mật đắng đan xen ngọt ngào
Cuối trời lấp lánh vì sao
Mòn con mắt đợi dẫu bao muộn phiền

Núi sông chưa vẹn phỉ nguyền
Thì thôi cũng chút tình duyên bọt bèo
Rượu suông, cảnh vắng buồn teo
Chiều nay rót cạn bao nhiêu chung tình?

Đường xa bước mỏi gập ghềnh
Gió mây lãng đãng lênh đênh phận người
Vẫn là em, vẫn là tôi
Chỉ là nuối tiếc một thời vu vơ

Gặp chi giây phút tình cờ
Rồi nay lối mộng đường mơ tro tàn
Nâng ly cạn chén nồng nàn
Trăm năm còn cái hồng nhan ví dầu

Tạ tình nhau, tạ tình nhau
Trái tim lỗi nhịp vẫn màu đam mê.

.

Bình luận bài thơ "Bảng Lảng"

“Bảng Lảng” là một bài thơ thấm đẫm cảm xúc hoài niệm, tiếc nuối và chia xa, với những dòng thơ lãng đãng như khói sương, gợi lên tâm trạng vấn vương của nhân vật trữ tình. Tác phẩm mang đậm phong vị cổ điển pha lẫn hiện đại, thể hiện tâm hồn nhạy cảm và cái nhìn sâu sắc về tình yêu, số phận con người.

1. Nội dung và chủ đề

Bài thơ là tiếng lòng của một kẻ ở lại, đang tiễn biệt người mình yêu trong một cuộc chia ly không trọn vẹn. Dòng cảm xúc trôi qua nhiều cung bậc: từ thương nhớ, nuối tiếc, đến sự bất lực trước những nghịch lý của đời sống. Tình yêu trong bài thơ vừa chân thành, sâu sắc, vừa mang màu sắc u hoài và thoáng chút bi kịch, tựa như tình duyên "bọt bèo" giữa dòng đời vô định.

2. Phân tích chi tiết

Khổ 1: Mở đầu bằng nỗi nhớ bảng lảng

Thương vì ai, nhớ vì ai
Tiếng con chim vịt kêu hoài mé sông
Bên hiên rụng cánh hoa hồng
Dư âm bảng lảng hương nồng ngày xuân

Mở đầu bài thơ, tác giả khéo léo đặt câu hỏi tu từ “thương vì ai, nhớ vì ai,” như để mở lối vào một tâm trạng đầy xao động. Tiếng chim vịt kêu hoài ở mé sông và cánh hoa hồng rụng bên hiên là những hình ảnh thiên nhiên ẩn dụ, diễn tả sự lưu luyến, tiếc nuối trước sự đổi thay và tan vỡ. “Dư âm bảng lảng” vừa gợi không gian mờ ảo, vừa gợi cảm xúc lưng chừng giữa thực và mộng, giữa nồng nàn và phai nhạt.

Khổ 2: Chén rượu chia ly và dòng châu biệt ly

Rót đầy chén tống chén quân
Tiễn em về chốn thị thành phồn hoa
Dòng châu trước lúc đi xa
Dẫu không cam lộ cũng là dược tiên

Hình ảnh rót rượu tiễn đưa mang phong vị cổ điển, giống như một nghi thức trang trọng trong phút chia tay. Dòng nước mắt “dẫu không cam lộ cũng là dược tiên” là một cách diễn đạt đầy tình tứ và lãng mạn. Ở đây, nỗi đau của sự chia xa không chỉ là mất mát, mà còn là thứ tình cảm thiêng liêng, quý giá như thần dược trong đời người.

Khổ 3-4: Sự chênh vênh của tình duyên và phận người

Dốc bầu sót chút hơi men
Tình xưa mật đắng đan xen ngọt ngào
Cuối trời lấp lánh vì sao
Mòn con mắt đợi dẫu bao muộn phiền

Tình yêu được ví như “mật đắng”, vừa ngọt ngào, vừa đau khổ, phản ánh tính hai mặt của tình cảm con người. Dẫu hy vọng (“lấp lánh vì sao”) vẫn còn le lói, nhưng thực tại (“mòn con mắt đợi”) lại nhuốm màu u uất. Tác giả như ngầm nhắn nhủ rằng những điều đẹp nhất thường nằm ở ký ức và mộng tưởng.

Đường xa bước mỏi gập ghềnh
Gió mây lãng đãng lênh đênh phận người
Vẫn là em, vẫn là tôi
Chỉ là nuối tiếc một thời vu vơ

Khổ thơ gợi lên sự chông chênh của phận người trước dòng đời bất định. Dẫu “vẫn là em, vẫn là tôi”, nhưng thời gian và hoàn cảnh đã biến mối tình ngày xưa thành một kỷ niệm xa xôi, một “nuối tiếc một thời vu vơ.”

Khổ 5-6: Kết thúc bằng sự tri ân và cảm xúc đam mê

Gặp chi giây phút tình cờ
Rồi nay lối mộng đường mơ tro tàn
Nâng ly cạn chén nồng nàn
Trăm năm còn cái hồng nhan ví dầu

Khổ thơ này là một lời tri ân cho những giây phút tình yêu dù ngắn ngủi. Sự tiếc nuối được đặt cạnh một tinh thần trân trọng: tình yêu dù qua đi, nhưng cái đẹp của “hồng nhan” và cảm xúc đam mê vẫn còn mãi.

Tạ tình nhau, tạ tình nhau
Trái tim lỗi nhịp vẫn màu đam mê

Lời thơ khép lại bằng sự tri ân đầy ý nghĩa. Dẫu trái tim đã lỗi nhịp, dẫu tình yêu không trọn vẹn, nhưng niềm đam mê trong tình yêu và sự sống vẫn còn hiện diện.

3. Nghệ thuật nổi bật

• Ngôn ngữ tinh tế, giàu hình tượng: Những hình ảnh như "chén tống chén quân," "hoa hồng rụng," "tro tàn" tạo nên không gian vừa thực vừa mơ, vừa hiện đại vừa cổ điển.
• Âm hưởng buồn man mác: Nhịp thơ chậm rãi, nhẹ nhàng, như dòng nước cuốn trôi cảm xúc, khiến người đọc chìm vào không gian của nhớ thương và nuối tiếc.
• Sử dụng hình ảnh thiên nhiên để khơi gợi cảm xúc: Hoa hồng, chim vịt, vì sao, gió mây… đều mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, vừa trực quan, vừa gợi cảm.

4. Cảm nhận cá nhân

“Bảng Lảng” không chỉ là một bài thơ tình đơn thuần, mà còn là sự triết lý về tình yêu, số phận, và thời gian. Tác giả đã khéo léo vẽ nên một bức tranh đầy hoài niệm, với những cung bậc cảm xúc lắng đọng trong lòng người đọc. Tình yêu, dù ngắn ngủi hay không trọn vẹn, vẫn là điều đáng để ta nâng niu và tri ân. Bài thơ gợi nhắc chúng ta về giá trị của những khoảnh khắc, và rằng mọi cảm xúc trong tình yêu đều là tài sản quý giá trong hành trình sống.